Hình 1
Bàn
cờ vua gồm nhiều ô cờ trong đó có những ô cờ quan trọng và kém quan
trọng. Những ô cờ quan trọng thì gần trung tâm hơn. Quân cờ của
bạn sẽ hoạt động mạnh hơn, kiểm soát được nhiều ô hơn nếu
càng tiến gần về phía trung tâm.
Những kì thủ ở trình độ sơ cấp hay mắc 2 sai lầm phổ biến, đó là:
- Tự hạn chế hoạt động quân cờ của mình khi hướng ra xa trung tâm hoặc đặt vào ô khiến quân cờ đó hoạt động kém đi.
- Dùng lượt đi của mình để giúp quân cờ đối thủ tiến về phía trung tâm hoặc mở đường để quân cờ đối thủ hoạt động mạnh hơn.
Hãy xem những ví dụ minh họa sau:
Hình 2: Trắng nhảy Mã tới ô a4 để bắt Tượng.
SAI vì đi Mã hướng ra xa trung tâm, tại ô a4 quân Mã hoạt động kém hơn ô c3.
Hình 3: Đen nhảy Mã tới ô e4, đồng thời bắt Tượng.
ĐÚNG vì Mã hướng về trung tâm, tại ô e4 quân Mã hoạt động mạnh hơn ô f6.
Hình 4: Ván đấu giữa 2 kỳ thủ nhí, trắng đi tốt d3 liệu đây có phải là nước hay?
Hình 4a: Nước cờ dở, tuy quân Tượng c1 hoạt động mạnh hơn nhưng trắng cũng tự hạn chế hoạt động quân Tượng f1. Trắng
nên đi Tượng f1 trước với Tc4 thành ván cờ Ý hay Tb5 ván cờ Tây Ban
Nha. Trắng cũng có thể đi tốt d4 thành khai cuộc Scotch.
Hình 5: Ván cờ giữa 2 siêu nhí, đen quyết định đổi Mã, theo bạn đây có phải là quyết định sáng suốt ?
Hình 5a: Nước dở vì ...Mxd4 Txd4, đen dùng lượt đi của mình để giúp Tượng trắng hướng về trung tâm.
Hình
6: Đại kiện tướng Nakamura Hikaru kỳ thủ số 1 nước Mỹ đấu với ĐKT
Mamedyarov Shakhriyar tại giải cờ Shamkir 2014. Nước thứ 8, ĐKT
Nakamura đi 8.dxc5, theo bạn đây có phải là một biến sáng tạo nhằm đối
phó phòng ngự Caro-Kann?
Hình 6a: Nước cờ sai lầm vì 8.dxc5 Txc5, Trắng
dùng lượt đi của mình để giúp
Tượng đen hướng về trung tâm. ĐKT Nakamura muốn tạo bất ngờ trong khai
cuộc. Nhưng sau khi đi nước này, ĐKT Nakamura sớm nhận ra lợi thế
đi trước tan thành bọt nước.
Hình 7: Ván cờ giữa 2 kỳ thủ nhí, trắng đi tốt g3 để triển khai Tượng lên g2, theo bạn đây có phải là ý tưởng hay ?
Hình 7a: Nước dở vì trắng
tự hạn chế hoạt động quân Tượng khi đường chéo a8-h1 hoàn toàn bị đóng kín bởi 2 tốt e4, e5.
Hình
8: Đen đi d5 để đổi tốt e4 đồng thời mở đường cho Tượng c8, đen
cho rằng mình đã đi nước tuyệt vời ?. Bạn có nhận xét gì, nếu bạn là
đen, bạn đi nước nào ?
Hình 8a: Nước cờ trung bình vì exd5 Mxd5, đen vô tình
mở đường chéo a8-h1
giúp quân Tượng g2 hoạt động mạnh hơn. Đen nên đi tốt d3, tránh mở đường chéo a8-h1 (Hình 8b bên dưới).
Hình 8b
Hình
9: Tới lượt đen đi, 1 kỳ thủ nhí cho rằng nên triển khai Tượng cánh vua
lên e7, bạn còn lại cho rằng g7. Theo bạn, ô nào tốt hơn ?
Hình 9a: Triển khai Tượng lên ô e7 rất dở, vì đường chéo a3-f8 bị đóng kín bởi cấu trúc tốt d6, c5.
Hình 9b: Tại ô g2, Tượng cánh vua có tầm hoạt động rất mạnh nhờ đường chéo mở a1-h8.
Hình
10: Sau nước đi tốt c5 của đen, trắng quyết định đổi tốt dxc5.
Bên nào được lợi sau nước này ? Theo bạn, trắng nên đi nước nào ?
Hình 10a: Trắng đi nước rất dở vì dxc5 Txc5, trắng
dùng lượt đi của mình để giúp
Tượng đen hướng về trung tâm. Ngoài ra, trắng còn
giúp đen có lợi thế 2
tốt trung tâm. Tốt nhất trắng nên đi tốt d5 mở rộng không gian và
khống chế Mã cánh Hậu (Hình 10b bên dưới).
Hình 10b
Hình 11: Đen đi tốt cxd4, thế cờ bên nào tốt hơn sau nước này ?
Hình 11a: Đen dùng lượt đi của mình để giúp thế cờ trắng tốt hơn. Bây giờ, trắng có thể triển khai Mc3 bắt hậu lợi nước thay vì phải đi Md2.
Hình
12: Ván đấu giữa 2 kì thủ nhí, trắng đi Tb5 để chiếu Vua. Bạn nhận xét
gì về nước chiếu này ?. Thế cờ bên nào sẽ tốt hơn sau nước Tb5+ ?
Hình 12a: Nước chiếu Vua tùy tiện thường gặp ở các kì thủ yếu. Vì sau khi đen đi Td7, trắng đối mặt với 2 lựa chọn.
- Lựa chọn thứ 1: Trắng thoái tượng về để tránh đổi Tượng thì sẽ mất nước vì trắng dùng lượt đi của mình để giúp Tượng cánh Hậu bên đen hướng về trung tâm.
- Lựa
chọn thứ 2: Càng tệ hơn khi trắng đổi Tượng Txd7 Mxd7, lấy quân Tượng
hoạt động mạnh đổi quân Tượng hoạt động kém đồng thời giúp đen triển khai Mã hướng về trung tâm (Hình 12b).
Lựa chọn nào thì trắng cũng
dùng lượt đi của mình để giúp quân cờ bên đen hướng về trung tâm.
Hình 12b
Kết luận: Trước khi đi cờ, mỗi kỳ thủ phải tự hỏi câu hỏi sau. "Thế cờ của tôi hay của đối thủ tốt hơn sau nước bắt, chiếu, đổi quân ?" để sử dụng lượt đi của mình một cách hiệu quả nhất :-)
